Bij een bedrijfsopvolging komen (gevoelige) onderwerpen aan bod die vastgelegd kunnen worden in het familiestatuut. Mogen aangetrouwde kinderen werkzaam zijn binnen het bedrijf? En betrek je alleen de overnemende of alle kinderen bij de bedrijfsovername?
Wij delen graag met je hoe andere families hierover dachten, zodat je stof tot nadenken hebt. Deze vragen zijn goed om met elkaar te bespreken, zodat je er samen duidelijke afspraken over kunt maken.
De volgende vragen en onderwerpen zijn besproken met de families:
De antwoorden zijn verzameld tijdens een event van de Jong & Laan, waar verschillende famliebedrijven aan deelnamen.
Veel families beantwoordden deze vraag met het woord ‘afspraken’. En dat is precies waar het om gaat!
Vaak worden juridische spelregels wel vastgelegd in een overeenkomst, maar familiaire afspraken niet. Dat is jammer, want deze ‘zachte afspraken’ dragen bij aan saamhorigheid en vertrouwen binnen de familie.
De afspraken geven ook duidelijkheid. Wat zijn bijvoorbeeld de voorwaarden om in het bedrijf te werken? Of wie mogen eigenaar zijn binnen het bedrijf? Door deze zaken te bespreken en vast te leggen, weet iedereen binnen de familie waar hij of zij aan toe is.
Hoewel het opstellen van een familiestatuut enorm helpt om onderwerpen bespreekbaar te maken, geeft 89% van de aanwezigen aan (nog) geen gebruik te maken van een familiestatuut.
Een reden is dat families vaak niet eens weten wat een familiestatuut is, laat staan dat ze het gebruiken.
Zelf maak ik bij elke familie die ik begeleid gebruik van een familiestatuut. Bij de ene familie resulteert dat in een document van 10 pagina’s, bij een andere familie kan het een half A4’tje zijn.
De meest voorkomende antwoorden zijn:
In een familiestatuut kan je meerdere zaken vastleggen. Van identiteit tot financiën, van leiderschap tot opvolging. Opvallend zijn de uiteenlopende antwoorden die de aanwezigen gaven.
Het inkleden van (toekomstig) leiderschap binnen het bedrijf wordt als meest belangrijk ervaren. Dat is op zichzelf logisch. Continuïteit staat immers in de meeste bedrijven voorop.
De meest voorkomende antwoorden zijn:
Van bijna driekwart van de aanwezigen mogen aangetrouwden werken in het bedrijf. Als er voor hem of haar een passende functie is, die waarde toevoegt aan het bedrijf, moet het mijns inziens ook gewoon kunnen.
Belangrijk is wel dat voor alle aangetrouwden dezelfde selectiecriteria worden gehanteerd. Zo voorkom je dat iemand zich buitengesloten voelt.
Maar weinig families betrekken alleen de kinderen in het proces die het bedrijf daadwerkelijk overnemen. Gelukkig maar, want alle kinderen betrekken bij het proces voorkomt ‘ruis op de lijn’.
Vraag jezelf wel af in welk stadium je iedereen bij het proces betrekt. In sommige situaties is het namelijk verstandig om de aangetrouwden in een later stadium te betrekken. Maar vergeet ze niet! Want veel familieruzies ontstaan door onvrede vanuit de ‘koude kant’.
Veel ondernemers willen na de overdracht nog betrokken blijven bij het bedrijf. Begrijpelijk, want een onderneming wordt vaak gezien als een eigen kind. En die laat je ook niet zomaar los.
Wel kan jij je afvragen welke rol de overdrager na de overdracht nog vervult in het bedrijf. Is dat de rol van toezichthouder, met of zonder zeggenschap? Of die van adviseur? Elke familie vult dit anders in.
Houd als overdrager rekening met de gevoelens van de opvolgende partij. Het komt nog wel eens voor dat de opvolger zich niet vrij voelt door de nieuwe rol van de voorgaande generatie, en hier last van heeft.
Van meer dan 60% van de aanwezigen hoeft het bedrijf niet persé in de familie te blijven. Wat raar, denk je misschien. Toch is dat het niet.
Veel familiebedrijven hechten namelijk meer waarde aan de continuïteit van het familiebedrijf voor de lange termijn. Daarbij telt ook het verantwoordelijkheidsgevoel voor de werknemers met hun gezinnen.
Als er vanuit de familie geen geschikte opvolging is, is het voor alle betrokkenen beter om het bedrijf extern over te dragen. De opvolger moet het kunnen, willen én doen.
Het voorgaande neemt natuurlijk niet weg dat families trots zijn als het bedrijf door eigen familieleden wordt voortgezet.
